علائم فشار خون بالا

 علائم فشار خون بالا چیست ؟

علائم فشار خون بالا : با دستگاه فشار خون تجهیزات پزشکی بی گزند ، بی گزند بمانید

 فشار خون چیست ؟

فشار خون در حقیقت مقدار فشاری است که هم زمان با پمپاژ خون توسط قلب ، به تمام نقاط بدن و به ویژه دیواره رگ ها وارد می شود . هنگامی که گفته می شود فشار خون فردی بالا است ، بدان معنی است که این فشار وارده ، بیشتر از حد نرمال و طبیعی باشد .

علائم فشار خون بالا و انواع آن

به طور کلی دو نوع فشار خون وجود دارد :

1. فشار خون اولیه : زمانی که هیچ بیماری ای در بروز فشار خون دخیل نباشد ، گفته می شود که فشار خون از نوع اولیه می باشد . در این نوع فشار خون ، تنها عواملی مانند محیط و یا سایر عوامل وراثتی دخیل هستند . از همین رو با ورزش و تحرک کافی ، رژیم و تغذیه مناسب و سالم ، تغییر سبک زندگی ، تناسب اندام و کنترل وزن و در نهایت استفاده از مکمل ها و دارو های مناسب ، می توان از بروز فشار خون اولیه ، جلوگیری کرد .
2. فشار خون ثانویه : عواملی مانند بیماری ها و نارسایی های کلیوی و فوق کلیوی ، بروز هر گونه اختلال در هورمون ها ، تنگی آئورت ، . . . می توانند باعث بروز این نوع فشار خون شوند . در صورتی که فشار خون ثانویه ، به موقع شناسایی و درمان نشود می تواند عوارضی ، گاها جبران ناپذیر برای شخص به دنبال داشته باشد . از جمله این عوارض می توان به بروز نارسایی کلیوی ( تا مرحله دیالیز کلیه ) ، سکته مغزی ، حمله قلبی ، . . . اشاره کرد . نکته مثبتی که در این رابطه وجود دارد ، این است که فشار خون ثانویه ، در صورتی که به موقع شناسایی شود ، قابل درمان می باشد .

همان طور که پیش تر گفته شد ، یکی از علت های بروز فشار خون ثانویه ، تنگی آئورت می باشد . این عارضه را می توان به سادگی از طریق سی تی اسکن و یا انجام اکو از نما های مخصوص ، شناسایی کرد . جهت بر طرف کردن تنگی آئورت معمولا فنر و یا نوع خاصی از استنت را ، در شریان مذکور جای گذاری می کنند . در صورت جواب گرفتن از این روش ، حتی نیازی به دارو نیز نخواهد بود . توصیه می شود حتی افرادی که به فشار خون اولیه دچار هستند نیز ، درمان های لازم را هر چه سریع تر آغاز کنند ؛ چرا که ممکن است در صورت عدم توجه به فشار خون اولیه ، پس از گذشت مدتی به فشار خون ثانویه تبدیل شود .

بسیار مهم

عواملی وجود دارند که در صورت مشاهده هر یک از آن ها ، باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کرد . بروز این عوامل نشان دهنده فشار خون ثانویه از نوع شدید می باشد :

• بروز فشار خون بالا به صورت کاملا ناگهانی .
• بروز فشار خون در سنین کم و پایین .
• فشار خون بالا و یا بسیار شدید .
• عدم وجود فشار خون وراثتی در سوابق پزشکی خانواده بیمار .
• مقاومت بدن فرد نسبت به دارو های تجویز شده .

هر کدام از عوامل فوق می توانند دلیل محکمی بر بروز فشار خون ثانویه در فرد باشند . توصیه می شود که افراد هر چند ماه یک بار ، جهت انجام آزمایش های لازم و چکاپ کلی ، به بیمارستان ، آزمایشگاه و یا مراکز درمانی مراجعه کنند . در صورتی که افراد به موقع از نوع فشار خون خود مطلع شوند ، این امکان وجود دارد که با مصرف چند داروی خاص در بازه ی زمانی مشخصی ، تمامی عوارض و علائم بیماری آن ها ، به طور کلی از بین برود ؛ اما اگر دیر اقدام کنند ممکن است مجبور شوند روش های زمان بر ، پر هزینه و سختی را برای درمان طی کنند .

علائم فشار خون بالا در فشار خون اولیه

در رابطه با فشار خون اولیه نیز می توان این گونه گفت که ، احتمال بروز این نوع فشار خون در تمامی افراد وجود دارد ؛ اما عواملی هستند که این احتمال را تا چند برابر ، افزایش می دهند . از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• هر گونه مشکلات تنفسی هنگام خواب .
• مصرف بیش از حد نمک .
• مصرف نوشیدنی های الکلی .
• استعمال سیگار و یا سایر دخانیات ( قلیون ، مواد مخدر ، . . . ) .
• عدم تحرک کافی در طول روز .
• بارداری .
• مصرف مکرر قرص های ضد بارداری .
• چاقی و اضافه وزن .

موارد بالا از جمله عواملی هستند که باعث بروز فشار خون اولیه ، حتی در سنین پایین و جوانی می شوند . از همین رو از افراد خواسته شده تا در حد امکان فعالیت های بدنی داشته باشند و از مصرف غذا های پر نمک و چرب ( مانند فست فود ) به مقدار زیاد ، پرهیز کنند . بهتر است مواد غذایی مانند میوه ، سبزیجات ، شیر ، . . . جایگزین غذا های پر خطر شوند .
فشار خون افراد در حالت طبیعی باید بین ۸۰ تا ۱۲۰ باشد . البته این عدد ممکن است پس از فعالیت های ورزشی شدید ، حالت استراحت و یا بروز مشکلات روحی و روانی تا حدی بالا و یا پایین برود . فشار خون معمولابا میلی متر جیوه ( mmHg ) اندازه گیری می شود . به طور کلی در هنگام سنجش میزان فشار خون ، دو فاکتور اصلی در نظر گرفته می شوند :

1. فشار خون سیستولیک : این فاکتور حداکثر مقدار فشاری است که پس از پمپاژ خون توسط قلب ، به دیواره سرخرگ وارد می شود . در عدد مذکور بالا ، ۱۲۰ مقدار فشار خون سیستولی می باشد . این فشار خون معمولا در صورتی که بیشتر از مقدار نرمال باشد ، خطر بیماری های قلبی و عروقی را هشدار می دهد . این اتفاق اکثرا در سنین بالا رخ می دهد ( ۵۰ سال به بالا ) و بهتر است که جدی گرفته شود . دلیل بالا بودن فشار خون سیستولی می تواند ایجاد پلاک هایی در رگ ها ، سفت شدن دیواره رگ های بزرگ و یا بروز بیماری های قلبی در اثر بالا رفتن سن باشد .
2. فشار خون دیاستولیک : این فشار خون حداقل مقدار فشاری است که پس از پمپاژ خون توسط قلب در زمان استراحت ، به دیواره سرخرگ وارد می شود .

لازم به ذکر است که هم افزایش فشار خون سیستولیک و هم دیاستولیک ، هر دو به عنوان فشار خون بالا در نظر گرفته می شوند . تحقیقات نشان داده است که در ازای افزایش هر ۲۰ میلی متر جیوه در فشار خون سیستولیک و افزایش هر ۱۰ میلی متر جیوه در فشار خون دیاستولیک ، احتمال مرگ افراد مسن بر اثر سکته قلبی و مغزی ، دو برابر بیشتر می شود . از همین رو فشار خون از هر نوع و در هر سنی که نمایان شود ، باید سریعا درمان شده و جدی گرفته شود .

در زیر محدوده فشار خون در هر مرحله ، ذکر شده است :

• کم تر از ۸۰ / ۱۲۰ = فشار خون طبیعی و نرمال .
• بین ۸۰ / ۱۲۰ تا ۹۰ / ۱۳۹ = فشار خون مرزی ( مرحله قبل از فشار خون ) .
• بین ۹۰ / ۱۴۰ تا ۹۹ / ۱۵۹ = فشار خون اولیه .
• بیشتر از ۱۰۰ / ۱۶۰ = فشار خون ثانویه .

در افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند ، قلب مجبور است جهت رساندن مقدار مورد نیاز و طبیعی خون به ارگان های بدن ، با شدت و سرعت بیشتری کار کند . هر چقدر که شدت جریان فشار خون در رگ ها بیشتر باشد ، عروق به مرور ضعیف شده و حتی امکان خون ریزی آن ها نیز وجود دارد . به این حالت سکته مغزی گفته می شود . هر چقدر که این روند ادامه پیدا کند ، دیواره رگ ها سفت تر و سخت تر می شود . سفت شدن عروق معمولا با افزایش سن رخ می دهد ؛ اما افزایش فشار خون نیز آن را تشدید و چند برابر می کند . هر گونه آسیب به عروق خونی ، بد و مخرب است چرا که در این حالت دیواره رگ ها در عین سخت شدن ، نازک می شود . این نازک شدن باعث می شود تا گاهی خون مورد نیاز ارگان های بدن ، به مقدار کافی تامین نشود .
افزایش هر چه بیشتر فشار خون  و داشتن علائم فشار خون بالا می تواند در نهایت باعث بروز ” تصلب شرائین ” شود . تصلب شرائین که به آن ” آترواسکلروز ” نیز گفته می شود ، زمانی رخ می دهد که دیواره رگ ها به شدت سخت شده باشد و پلاک هایی در شریان ها ، تجمع کرده باشند . این پلاک ها از کلسیم ، چربی ، کلسترول و سایر مواد موجود در خون بدن ، تشکیل می شوند . رفته رفته این پلاک ها به جسم های سختی تبدیل شده که باعث تنگی عروق می شوند . تنگی عروق در نهایت باعث می شوند تا خون رسانی به قسمت هایی از بدن ، کاهش یافته و یا متوقف شود . تصلب شرائین می تواند باعث بروز حمله قلبی ، مغزی و در شرایط فوق حاد ، باعث مرگ شخص شود .

با افزایش علائم فشار خون بالا و شدت آن و سرعت فعالیت قلب با مرور زمان ، می تواند باعث ضخیم شدن ماهیچه های آن شود . این ضخیم شدن به قلب آسیب رسانده و اجازه نمی دهد که قلب به فعالیت های طبیعی خود بپردازد . به بروز این مشکل نارسایی قلبی گفته می شود . نارسایی قلبی می تواند بر روی کلیه و حتی چشم ها نیز ، عوارض خطرناکی بر جای بگذارد .
نارسایی قلب که به آن نارسایی احتقانی قلب نیز گفته می شود ، عدم توانایی قلب جهت پمپاژ خون مورد نیاز در ارگان های مختلف بدن می باشد . بروز برخی از بیماری ها مانند فشار خون بالا و یا بیماری عروق کرونر ( تنگی عروقی که وظیفه آن ها خون رساندن به قلب می باشد ) ، می توانند باعث نارسایی قلبی شوند . برخی از افراد نارسایی قلبی را با سکته قلبی اشتباه می گیرند . در سکته قلبی همان طور که پیش تر گفته شد ، شریان های حیاتی دچار انسداد و گرفتگی شده و قابلیت انتقال خون را از دست می دهند . این امر در نهایت باعث مرگ سلول خواهد شد . در حالی که نارسایی قلب به علت ضعیف و ضخیم شدن ماهیچه های قلب ، اتفاق می افتد . البته لازم به ذکر است که سکته قلبی می تواند باعث نارسایی قلب شود .
نارسایی قلبی می تواند به صورت مداوم تکرار شده و یا کاملا ناگهانی ظاهر شود .

علائم نارسایی قلب به شرح زیر می باشد :

• تکرر ادرار .
• تنگ شدن نفس در حین فعالیت های ورزشی و یا در حالت استراحت ( دراز کشیدن ) .
• تهوع و از دست دادن اشتها .
• ضعف غیر طبیعی و خستگی بیش از حد .
• تورم در ناحیه شکم .
• تورم در پا ها و مچ پا ( به بروز این حالت Edema گفته می شود ) .
• سرفه های مداوم به همراه خلط قرمز رنگ ( خونی ) .
• ضربان قلب به صورت نا منظم و تند ( به این حالت آریتمی قلبی نیز گفته می شود ) .
• احساس درد و گرفتگی در ناحیه قفسه سینه ( این حالت در صورتی رخ می دهد که علت نارسایی قلبی ، سکته قلبی باشد ) .
• کاهش و افت سطح هوشیاری شخص و یا بیهوش شدن .

هر کدام از عوامل فوق می تواند نشان دهنده بروز نارسایی قلبی باشد . از همین رو در صورت بروز هر یک از آن ها ، شخص باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کند .

علائم فشار خون بالا و مشکلات اصلی آن

یکی از مشکلات اصلی که در رابطه با فشار خون و علائم فشار خون بالا وجود دارد ، این است که فرد مبتلا در اکثر مواقع هیچ علامت و یا نشانه خاصی را در خود احساس نمی کند . حال عمومی این افراد نیز غالبا خوب و نرمال است . از همین رو ممکن است که فرد تا مدت ها متوجه بیماری فشار خون بالای خود نشود و دیر اقدام به معالجه و درمان آن کند . در صورتی که پیش تر ذکر شد ، تنها عاملی که باعث درمان قطعی و کامل فشار خون بالا می شود ، شناسایی به موقع و سریع آن است .
در حدود ۱۵ درصد از افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند ، متوجه هیچ علامت غیر طبیعی در خود نمی شوند . هنگامی که فشار خون بیش از حد بالا برود ، ممکن است علائمی از قبیل سر درد ، خون ریزی از بینی و یا تنگی نفس در فرد رخ دهد . در صورتی که افزایش فشار خون به صورت بحرانی و حاد باشد ، تمامی و یا برخی از علائم زیر ظاهر می شوند :

• خون ریزی از بینی .
• تنگی نفس و سایر مشکلات تنفسی .
• سر درد و سر گیجه های شدید .
• سرفه های خونی .
• کوفتگی و گرفتگی اعضای بدن .
• مور مور شدن و حس کرختی در بدن .
• خواب آلودگی غیر طبیعی .

به طور کلی عواملی که باعث بروز فشار خون بالا در فرد می شود ، به دو دسته ی کلی تقسیم می شوند :

عوامل و فاکتور ها قابل کنترل :

• بارداری – گاهی اوقات بارداری در خانوم ها می تواند احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد .
• اضافه وزن و چاقی – هر چقدر که اضافه وزن شخص بیشتر باشد ، ارگان های بدن به خون و اکسیژن بیشتری نیاز خواهند داشت . از این رو حجم خون در گردش موجود در شریان ها ، بیشتر خواهد شد . این امر باعث فشار آوردن به دیواره رگ ها و در نهایت بروز فشار خون بالا می شود .
• اضطراب و استرس – تحقیقات نشان می دهد که افرادی با سطح بالایی از استرس و نگرانی ، بیشتر از سایر مردم در معرض فشار خون بالا ، قرار می گیرند . برخی از افراد جهت مقابله با استرس خود شروع به پر خوری ، مصرف الکل و یا استعمال انواع دخانیات می کنند . این کار ها نه تنها استرس را از بین نمی برد ، بلکه خطر ابتلا به فشار خون بالا را نیز ، به شدت افزایش می دهد .
• عدم فعالیت و تحرک کافی – به طور کلی افرادی که به مقدار کافی و لازم ، فعالیت و تحرک ندارند ضربان قلب بیشتری نسبت به سایر افراد دارند . افزایش ضربان قلب به معنی انقباض سخت تر قلب و فعالیت بیشتر آن می باشد . این امر باعث می شود تا فشار بیشتری بر دیواره رگ ها وارد شده و فشار خون بالا ظاهر شود . عدم فعالیت و تحرک کافی در نهایت باعث اضافه وزن و چاقی در فرد خواهد شد .
• مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی – در افرادی که به طور دائم الکل مصرف می کنند ، قلب دچار آسیب های جدی و گاها جبران نا پذیر می شود . هم چنین افرادی که کم تر الکل مصرف می کنند نیز ، به طور ناگهانی اما موقت ، دچار فشار خون بالا می شوند ؛ چرا که الکل باعث ترشح یک دسته از هورمون هایی می شود که دلیل اصلی افزایش فشار خون و ضربان قلب در بدن می باشند .
• مصرف فراوان سدیم ( نمک ) همراه با غذا – نمک زیاد می تواند مشکلات بسیاری را برای فرد به همراه داشته باشد . به طور کلی مصرف بیش از حد سدیم باعث می شود تا مایعات موجود در بدن ، قادر به دفع نبوده و در بدن نگه داشته شوند . این امر در نهایت احتمال بروز فشار خون بالا را افزایش می دهد .
• کمبود ویتامین D در بدن – به طور کلی کمبود ویتامین ها در بدن باعث بیماری های مختلفی می شود . ویتامین D نیز یکی از ویتامین های مورد نیاز بدن انسان است که در صورت کمبود ، می تواند فرد را با خظر ابتلا به فشار خون بالا ، مواجه کند . یکی از وظایف اصلی این ویتامین در بدن ، تاثیر گذاری بر کلیه ، جهت تولید یک آنزیم خاص است . این آنزیم به صورت مستقیم و بی واسطه ، در افزایش و یا کاهش فشار خون نقش پر رنگ دارد .
• کمبود پتاسیم در وعده های غذایی – همان طور که گفته شد در صورت انباشته شدن سدیم در بدن ، مشکلاتی از قبیل فشار خون بالا ، پیش می آید . پتاسیم ماده ای است که می تواند میزان سدیم را کنترل و متعادل کند . در صورت کمبود پتاسیم در غذا عای مصرفی ، مقدار سدیم افزایش پیدا کرده و پس از مدتی فرد مبتلا به فشار خون بالا خواهد شد .

عوامل و فاکتور های غیر قابل کنترل :

• وراثت و سوابق خانوداگی – این امر کاملا بدیهی و البته غیر قابل کنترل می باشد که در صورتی که یک یا چند عضو از یک خانواده ، سابقه فشار خون بالا داشته باشند ، احتمال این که سایر اعضا نیز دچار این بیماری شوند ، بالا می باشد .
• سن فرد : به طور کلی فشار خون بالا با افزایش سن ، رابطه مستقیم دارد . فشار خون بیشتر در افراد سن بالا رخ می دهد . معمولا در اوایل سنین میان سالی مردان بیشتر دچار فشار خون بالا می شوند . خانوم ها نیز به طور معمول پس از دوران یائسگی ، فشار خون بالا را تجربه می کنند .
• نژاد فرد : طبق تحقیقات به عمل آمده در این رابطه ، نژاد سیاه پوست ( حتی در سنین پایین ) نسبت به افراد سفید پوست ، بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند . هم چنین احتمال بروز سکته و حمله های قلبی نیز ، در افراد سیاه پوست بیشتر است .

با توجه به موارد فوق این نتیجه حاصل می شود که نمی توان موارد غیر قابل کنترل را متوقف کرد و یا از آن ها اجتناب کرد ؛ اما در رابطه به آن دسته از مواردی که قابل کنترل هستند ، بایستی اقدامات جدی انجام داد . نوع تغذیه و هم چنین میزان فعالیت بدنی ، تاثیر بسیاری در کاهش یا افزایش فشار خون دارند . عده ای عقیده دارند مشکل فشار خون بالا ، صرفا مربوط به بزرگ سالان یا میان سالان است ؛ در حالی که این بیماری حتی در کودکان و نواجوانان نیز به چشم می خورد . امروزه با رواج آپارتمان نشینی ، فست فود و سایر شیوه های زندگی نا سالم ، احتمال ابتلا به فشار خون بالا ، در تمامی رده های سنی ، فارغ از جنسیت ، به چشم می خورد .
فشار زیادی که به دیواره رگ ها وارد می شود ، می تواند منجر به خطرات و آسیب های جدی شود . هر چقدر که فرد دیر تر جهت معالجه و درمان اقدام کند ، احتمال بهبود وی کم تر خواهد بود . فشار خون بالا عوارضی جدی نیز در پی دارد ، که در زیر به برخی از آن ها پرداخته شده است :
مشکلات مربوط به حافظه و اختلال در یادگیری – در صورتی که شخص مبتلا به فشار خون بالا و کنترل نشده ، شده باشد ؛ این امر می تواند بر فرایند هایی مانند به یاد آوردن ، تفکر و یادگیری مسائل مختلف ، تاثیر منفی بگذارد و آن ها را با اختلال مواجه کند .
اتساع یا انبساط موضعی شریان ها – فشار خون بالا باعث سخت شدن ، ضعیف شدن و تورم رگ های بدن می شود . اتساع شریان از جمله مشکلاتی است که حتی می تواند زندگی شخص را نیز تهدید کند .
آسیب های جدی به عروق – عروقی که بر اثر فشار خون بالا آسیب دیده باشند ، عوراضی خطرناک به دنبال دارند . از جمله این عوارض می توان به افزایش احتمال بروز سکته و یا حمله های قلبی ، اشاره کرد .
سندروم متابولیک ( Metaboloc Syndrome ) – سندروم مذکور به گروهی از نارسایی ها در فعالیت های حیاتی بدن گفته می شود . از جمله مشکلاتی که در اثر بروز سندورم متابولیک پدید می آیند ، می توان به میزان تری گلیسرید بالا در بدن ، کلسترول خوب پایین ، سطح بالا انسولین ( بیشتر از مقدار مورد نیاز ) و در نهایت فشار خون بالا ، اشاره کرد . هم چنین سندروم متابولیک خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت را نیز افزایش می دهد .
نارسایی قلبی – این عارضه در اثر پمپاژ و فعالیت بیش از حد نرمال قلب رخ می دهد ، که در اثر آن ماهیچه های قلبی شروع به ضعیف و سست شدن می کنند .

پارگی برخی از عروق خونی در مغز – فشار خون بالا می تواند باعث کاهش جریان خون به عروق خونی در مغز شود . این امر باعث می شود تا عروق خونی مغز دچار پارگی شوند . در بد ترین حالت شخص ممکن است سکته مغزی کند .
در صورتی که فشار خون شخص ، تنها مقداری بالا تر از محدوده طبیعی و نرمال باشد ، می توان به تشخصیص به موقع و شروع درمان ، جلوی پیشرفت آن را گرفت و باعث شد تا شخص بهبود کامل پیدا کند . این درمان می تواند شامل تغییر شیوه زندگی ، بهبود وضعیت و کیفیت غذاهای مصرفی ، افزایش فعالیت های بدنی ، کاهش استعمال دخانیات ، . . . باشد . در مقابل نیز اگر به فشار خون بالا بی توجهی شود ، می تواند عوارضی جبران ناپذیر و خطرناک برای شص به دنبال داشته باشد .

بسیار مهم