ست سرم

ست سرم : بی گزند بمانید !

ست سرم

ست سرم:
تجهیزات، وسایل و دستگاه های پزشکی نقش مهمی در تشخیص، درمان و نظارت بر بیماری ها دارند. تجهیزات پزشکی با دقت تمام طراحی شده اند تا استانداردهای ایمنی را به صورت دقیق حفظ کنند تا حداکثر رفاه و کارایی را برای بیماران تضمین کنند.

ست سرم
ست سرم

ست سرم چیست؟

ست سرم مجموعه ابزاری است که برای تزریق وریدی استفاه می شود که به وسیله آن یک ماده مایع مستقیما به رگ بیمار وارد می شود. این ابزار وسیله ای سریع است که به پرسنل کمک می کند تا مایعات و دارو را در شرایط های خاص مانند کم آبی بدن، عدم تعادل الکترولیت ها، تزریق داروهای تخصصی و یا برای انتقال خون، از آن استفاده کنند. با این حال ، نوع تزریق، به سرعت، نوع سرم و نوع ظرف محلول مورد استفاده بستگی دارد. ست سرم ها همیشه باید متناسب با بیمار و روش درمان وی مورد استفاده قرار گیرد.
اکثر ابزار های مربوط به تزریق از مواد PVC ساخته شده اند تا از استحکام بالا، سهولت آب بندی، مقاومت در برابر روش های استریلیزاسیون برخوردار باشند و همچنین نسبتا مقرون به صرفه تر نیز هستند. بر اساس هدف استفاده، ست سرم به دو نوع تقسیم می شود:

  • Microdrip set:
    این ست سرم برای اطفال و بیماران بزرگسال خاصی که نیاز به تزریق دوزهای بسیار کم و کاملا تنظیم شده دارند استفاده می شود زیرا این نوع ست در واقع با هر بار استفاده مقدار بسیاری کمی از محلول را تزریق می کند.
  • Macrodrip set:
    این نوع ست مقدار زیادی از محلول را با سرعت سریع تزریق می کند و برای بزرگسالان و یا بیمارانی که نیاز به تزریق سریع دارند استفاده می شود.
ست سرم
ست سرم

کاربرد ست سرم و اجزای تشکیل دهنده آن:

مطمئنا می دانید که ست سرم ها از اجزای مختلفی تشکیل شده اند که در مجموع کارایی مشخصی برای بیماران دارند. هدف اصلی ست سرم ها این است که مایع مورد نیاز بدن فرد بیمار را که از قبل تهیه شده و در کیسه ای موجود می باشد به درون بدن هدایت کنند. اما کیسه های دارای مایع اندازه های متفاوتی دارند که اندازه استاندارد آنها می تواند بین تا ۵ تا ۱۰۰۰ میلی لیتر باشد. همانطور که تا به حال فراوان دیده اید، کیسه های محتوی محلول باید به صورت آویزان قرار گیرند، پس با استفاده از حلقه هایی که روی آن ها قرار گرفته است می توان آن ها آویزان کرد و ست سرم را به آن وصل نمود. ست سرم اجزای مختلفی دارد اما لوله ست سرم به انتهای کیسه وصل می شود تا این دو به یکدیگر متصل شوند.

اجزای تشکیل دهنده ست سرم عبارتند از:

  • محفظه سرم یا قطره
  • گیره غلتکی
  • گیره اسلایدی
  • درگاه تزریق
ست سرم
ست سرم

محفظه سرم یا قطره چیست و چه کاربری دارد؟

محفظه سرم که در زیر کیسه قرار دارد حاوی مایعی است که از کیسه به لوله سرم ریخته می شود. در این قسمت می توان سرعت تزریق را تنظیم کرد. دقیقا همانجایی که وقتی به آن نگاه می کنیم تعداد قطراتی که در هر دقیقه تزریق می شود را میبینیم و متوجه می شویم مایع با چه سرعتی وارد بدن بیمار می شود و حتی اگر در سرم مشکلی به وجود بیاید و تزریق قطع شود نیز از این طریق متوجه خواهیم شد. معمولا محفظه سرم ها تا نصف پر از محلول سرم هستند. دلیل اینکه محفظه می بایست تا نصف پر باشد این است که در صورتی که محفظه از نصف بیشتر پر باشد نمی توانیم تعداد قطراتی که در هر دقیقه یا هر ۱۵ ثانیه تزریق می شود را متوجه شویم، پس در این صورت نخواهیم توانست سرعت تزریق را تنظیم کنیم. و بالعکس اگر محفظه سرم به اندازه کافی پر نباشد و از حد معمول کمتر باشد ممکن است هوا به داخل لوله راه پیدا کرده و همین امر منجر به انسداد رگ های خونی بیمار و در نتیجه سکته قلبی شود. پس در نتیجه بهتر است که با دقت بر سرعت تزریق محلول به وسیله محفظه سرم و مقدار مجلول موجود در محفظه، از سلامت بیمار مطمن شوید.

گیره غلتکی چیست و چه کاربردی دارد؟

گیره غلتکی گیره ای است که میزان ورود مایع را به داخل لوله سرم کنترل می کند. با استفاده از این گیره می توان مقدار محلولی که از کیسه سرم وارد می شود را کنترل کرد و آن را بنا به مقدار لازم کم و زیاد کرد. اما چگونه؟ با حرکت این گیره می توانید فشار را بر لوله پلاستیکی ست سرم افزایش دهید و آن را باریک کنید تا فضای زیادی برای جریان مایع وجود نداشته باشد و مایع کمتری در آن حرکت کند. بالعکس با حرکت معکوس این گیره می توانید مایع بیشتری را درون لوله به حرکت درآورید و محلول بیشتری را به بدن بیمار تزریق کنید. دقت داشته باشید که زمانی که هنوز محفظه به کیسه مایع وصل نشده است، غلتک می بایست بسته باشد تا هیچ هوایی وارد لوله سرم نشود. به طور کلی باید میزان مشخصی محلول سرم با دستور پزشک به بدن بیمار تزریق شود و با استفاده از این غلتک می توان اندازه ان را تنظیم کرد.

ست سرم
ست سرم

گیره اسلایدی چیست و چه کاربردی دارد؟

گیره اسلایدی در تمامی ست های سرم وجود ندارد اما زمانی استفاده می شود که قصد داشته باشید جریان ورود محلول را بدون نیاز به استفاده از گیره غلتکی ، به طور کامل متوقف کنید. استفاده از این گره برای توقف های لحظه ای انجام می ود یعنی زمانی که بخواهید جریان ورود محلول را یک لحظه قطع و دوباره وصل کنید. با این کار تنظیم سرعت جریان مختل نمی شود و لازم نیست تنظیم را به وسیله گیره غلتکی انجام دهید. با استفاده از این گیره می توانید لوله سرم را کاملا فشرده کرده و گیره را به سمت باریکترین قسمت لوله لغزانده و آن را ببندید.

درگاه تزریق چیست و چه کاربری دارد؟

درگاه تزریق در ست های سرم می تواند در جای متفاوتی وجود داشته باشد. در برخی از ست ها بر روی کیسه حاوی مایع دارویی و در برخی ست های دیگر بر روی قسمتی مشخص از ست وجود دارد. حتی در برخی ست های سرم این قسمت اصلا وجود ندارد و برای تزریق پرستاران از طریق کیسه مایع تجویز شده را تزریق می کند. اما به طور معمول درگاه تزریق نزدیک به جایی است که سوزن سرم به رگ بیمار تزریق می شود. در واقع درگاه تزریق مکان آخری است که محلول حاوی کیسه از آن عبور کرده و به رگ بیمار تزریق می شود.

مشخصات و ویژگی های ست سرم ها:

 

  • محفظه قطره ها در ست سرم ها به گونه ای شفاف و قابل انعطاف طراحی شده اند که می توان حرکت قطرات مایع را به آسانی در آن مشاهده کرد. از این رو می توان ست سرم را به درستی برای استفاده اماده نمود.
  • فیلتر هایی در داخل قطره چکان وجود دارد تا مانع از ورود احتمالی ذرات موجود در مایع تزریقی به بدن بیمار شود. فیلتر هایی نیز در مسیر ورودی هوا به محفظه وجود دارد تا از قطع و یا کاهش جریان مایع تزریقی تعبیه شده جلوگیری کند و مانع از ورود میکروارگانیسم ها و ایجاد آلودگی شود.
  • از نظر اندازه مایع خارج شده از سرم می توان گفت ۲۰ قطره خارج شده از ست سرم ها به اندازه ۰/۱ ± ۱ميلي ليتر می باشد.
  • ست سرم ها فلش بکی از جنس لاتکس دارند.
  • ست سرم ها معمولا نقطه اتصالی با شیب ۶% دارند که باعث ارتباط ست سرم با نیدل، آنژوکت و سایر تجهیزات پزشکی می شود.
  • تمامی ست سرم ها استریل، غیر تب زا، یکبار مصرف و غیر سمی هستند.
  • تمامی ست سرم ها یک شیر غلتکی دارند تا ورود مایع غلتکی را تنظیم کنند و در صورت لزوم آن را قطع کنند که در سطرهای بالا به طور کامل توضیح داده شد.

نکات قابل توجه در هنگام استفاده از ست سرم:

حتما می دانید تنها کسانی مجاز به استفاده از این نوع تجهیزات پزشکی هستند که در این امر تخصص دارند و در محیط هایی همچون بیمارستان ها، درمانگاه ها و یا کلنیک ها مشغول به کار هستند. اما در صورتی که به هر دلیلی از این نوع تجهیزات استفاده می کنید بهتر است نکات مهمی را قبل از استفاده از آنها بدانید که شامل موارد زیر می باشد:
باید مطمئن باشید که شرایط مناسبی برای نگهداری از آنها رعایت شود، شرایطی همچون دمای مناسب، نور مناسب و …
تنظیم سرعت سرم ها بر اساس نوع و ست سرم ها می باشد و میزان و نوع مایع حتما باید به دستور پزشک باشد.
ورید مناسب و انتخاب آن به شرایط مختلفی از جمله راحتی بیمار، وسعت استفاده از وسایل مهارکننده حرکات، وضعیت قرار گرفتن بیمار، توانایی نگهداری سوزن در ورید، نوع محلول موجود در کیسه، صدمات و عوارض احتمالی در ناحیه تزریق بستگی دارد وباید از تمام این موارد اطلاع کافی در دسترس فرد استفاده کنننده قرار بگیرد.
موردی که باید در همه حال به یاد داشته باشید این است که حتما از سوراخ کردن و زدن سوزن به محفظه پلاستیکیسرمهای تزریقی به منظور سرعت دادن به تزریق و جلوگیری از جمع شدگی محفظه پلاستیکی که منجربه ورود هوای غیر استریل محیط به محلول استریل داخل کیسه می شود، خودداری کنید.
به طور کلی برای استفاده از تجهیزات پزشکی با توجه به آن چیزی که پزشک دستور میدهد و یا آن چیزی که به صورت قانونی انجام می شود باید عمل کرد و نمی توان خودسرانه از آنها استفاده کرد.

تزریقات به وسیله ست سرم چگونه انجام می شود:

به طور کلی از دو نوع تزریق می توانیم استفاده کنید. در روش اول می توانید از طریق ست سرم داروهای تجویز شده را در طی یک دوره ۱۵ دقیقه تا چند ساعتی به بیمار تزریق کنید. تزریق از طریق ست سرم راحت تر، سریع تر و کارآمد تر می باشد چراکه مایعات و داروهای ضروری به صورت مستقیم وارد خون می شوند و اثر بخشی بهتری خواهند داشت.
نوع دیگر تزریق نیز، تزریق زیر جلدی یا عضلانی می باشد. تزریقات عضلانی در دست و یا ناحیه پشت صورت می گیرد با زاویه ای ۹۰ درجه. تزریقات زیر جلدی با زاویه ای ۴۵ درجه در ناحیه دست و یا شکم انجام می گیرد.
مقدار دوزی که در هر نوع تزریق استفاده می شود یکسان است و تنها نوع تزریق دارو و کارکرد آن متفاوت می باشد.
برای تزریق سرم به یک فرد سالم و بزرگسال، بر اساس سن و وزن تصمیم گرفته می شود و حجم تزریق مایع می بایست بین ۳۰ تا ۵۰ میلی لیتر به ازای وزن کل هر فرد باشد. به طور مثال اگر یک شخص سالم ۱۰۰ کیلو باشد، ۳ و نیم تا ۵ لیتر و یا به عبارتی دیگر ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ میلی لیتر مایع سرم دریافت کند. پس اگر چنین مقداری برای یک فرد بزرگسال و سالم نیاز باشد بهتر است که از طریق ست سرم تزریق آن را انجام داد و نمی توان از طریق تزریق زیر جلدی یا عضلانی آن را انجام داد.

ست سرم
ست سرم

نتیجه گیری کلی :

به طور کلی متوجه شدیم که ست سرم زمانی استفاده می شود که قصد داشته باشیم مقدار زیادی مایع را به بدن فرد بیمار تزریق کنیم. همچنین استفاده از این ابزار در زمانی که نیاز داریم دارو را در مقدار زیادی مایع رقیق کنیم تا مقاومت صحیحی داشته باشد نیز انجام میگیرد. با این کار می توانیم از سوزش و خارش بیمار جلوگیری کنیم. مایعی که از طریق ست سرم به بیمار تزریق می شود ممکن است طی مدت زمان ۱۵ دقیقه تا چند ساعت به بدن فرد بیمار تزریق شود، پس با استفاده از  ست هم می توان در مدت زمان کوتاه و هم در مدت زمان طولانی تر دارو را تزریق کرد. تزریق از طریق ست سرم با تزریقات زیر جلدی و عضلانی متفاوت است چرا که در تزریقات از طریق ست مقدار مایع بیشتری و به صورت کامل مستقیم به خون وارد می شوود و اثر بخشی بهتر و مفید تری خواهد داشت.